Tektonik kökenli bir tatlı su gölüdür.Doğu-batı uzanımlı olan gölün doğu kesimi Sakarya ilinin sınırları içerisindeyken,batı kesimi ise Kocaeli ilinin sınırları içinde yer almaktadır.Gölün içinde bulunduğu bölge,güneyde Samanlı Dağları,kuzeyde ise Kocaeli Penepleni olarak adlandırılan morfo tektonik yapılar arasında yer alan ve Kuzey Anadolu Fayı'nın kuzey koluna ait segmentlerce sınırlandırılmış olan,İzmit-Sapanca Koridoru üzerindedir.Bu koridor neotektonik dönemde bir çek-ayır havza niteliğinde gelişmiştir.17 Ağustos 1999 depremi yüzey kırığı,Sapanca Gölü’ne güneydoğu sınırından girmiş ve göl içerisinde 600 m.sağ yönlü bir sıçrama yaptıktan sonra,gölün kuzeybatı sınırından çıkmıştır.Bu sıçrama uzun dönem içinde gölün çökmesini kontrol etmiştir.

Deniz seviyesinden 33 m. yükseklikte yer alan gölün uzunluğu,doğu-batı doğrultusunda 16 km.,eni ise kuzey-güney doğrultusunda 5 km.'dir

Gölün uzun dönem ortalama yüz ölçümü 46,9 km².’dir ve su havzasının alanı da 296 km². olarak hesaplanmıştır.

Gölün derinliği en çok 53 m.'dir.Göl tabanı kuzeydoğu ve batıda yükselir.Göl tabanı kuzeyden,güneyden ve güneydoğudan fay kontrollü sarp çanak duvarları ile çevrilidir...