Beylerbeyi Mahallesi,İstanbul’un en eski yerleşim alanlarından bir tanesidir.Sarayın konumu itibari ile tarihi bir alanda yer almaktadır.Yerleşim alanı olarak kullanılması ise Bizans dönemine dayanmaktadır.Bu dönemde sarayın olduğu bölgede İstavroz Bahçeleri adı ile bilinen yeşil alanların olduğu bilinmektedir.İstavroz Bahçesi'ne İmparator Constantin‘in diktiği dev bir haç bulunduğundan dolayı,bu ismin verildiği düşünülmektedir.Saray devrin padişahı Sultan Abdülaziz’in isteği üzerine,1861-1876 yıllarında inşa edilmiştir.
Osmanlı padişahlarının dinlenme mekânı ve yabancı hükümdar ve devlet başkanlarının ağırlanacağı konuk evi olarak düşünülmüş ve buna göre tasarlanmıştır.Beylerbeyi Sarayı’nın inşasına,6 Ağustos 1863 yılında başlanmıştır. Açılışı ise 21 Nisan 1865 yılında tören ile yapılmıştır. İnşaatının tüm sorumluluğunu Serkiz Bey ve Ebniye-i Şâhâne Ser kalfası üstlenmiştir.Mâlî ve idarî işler sorumluluğu ise Rıfat Efendi,Mahmud Efendi ve Mehmed Efendi’ye verilmiştir.Sarayın hemen hemen 500 bin Osmanlı lirasına mal olduğu tespit edilmiştir.
Sarayın binası yüksek bir bodrum üzerine kurulu iki katlı kargir bir yapıdan oluşmaktadır.Dikdörtgen zemine kurulmuş olan yapı 2500 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır.Sarayın kuzey kısmı Valide Sultan Dairesi,güney kısmı Mabeyn-i Hümâyûn dairesi olarak tasarlanıp düzenlenmiştir.İki katta da 1 banyo,1 hamam,24 oda ve 6 salon bulunur.Doğu ve Batı sentezinin birleştirilmesi ile inşa edilen Beylerbeyi Sarayı,belli başlı bölümleri Türk evi özelliklerini taşımaktadır.Sarayın ana yapısı sofa motifine dayanan bir plan ile tasarlanmıştır.Beylerbeyi Sarayı’ndaki şeması üç bölüme ayrılmıştır.
Bu bölümler;Valide Sultan Dairesi,Mabeyn-i Hümâyûn,Yatak Dairesi’dir.Valide Sultan Dairesi sonra gelen ikballere ve kadın efendilere yapılan Harem bölümü,Saray’ın ana yapısından ayrı bir bina olarak inşa edilmiştir.Bu yapıya günümüze kadar gelememiştir.Mabeyn-i Hümayun’un giriş kısmı Neo-barok vurgusunun en belirgin olduğu kısımdır. Sarayın iç mekân kısımın da kullanılan düzenlemelerde de ince seçimlerin yapıldığı gözlemlenmektedir.Beylerbeyi Sarayı’nın mimarı olan,Sultan Abdülaziz’in denize olan ilgi ve tutkusu sarayın belli kısımlarında yer almaktadır. Saray’ın tavanın belli kısımlarında gemi ve deniz temaları bulunmaktadır.Sarayın içinde yazı ve resim süslemeleri, altın işçiliği ve çeşitli nakış ürünleri her yanı süslemektedir. Sarayın dikdörtgen olarak tasarlanmış pencereleri,dört bir yana bakmaktadır...