Gölün oluşumuna Kuzey Anadolu Fay hattı neden olmuştur. Göl alanı 2,6 km²,denizden yüksekliği 989 m.'dir.Suyu tatlı olan gölün en derin yeri 11 m.,otalama derinliği 5 m. kadardır.Gölün uzunluğu 7 km.,genişliği 2,5 km.'dir.

Gölün su seviyesi yağışlara bağlı olarak,mevsimsel olarak değişir.Göl çevresi sazlık ve bataklıktır.Gölün fazla suları Çağa Deresi aracılığıyla,Büyüksu Çayı'na aktarılır.Göl 25 km².'lik üçgen şekilli Yeniçağa Ovası'nın içinde yer alır. Göle yakın alanlarda göl etkisiyle oluşmuş turbalıklar yer alır.Doğu,batı ve kuzeybatı yönlerinden gelen küçük dereler göle karışır.Doğudan Deliler,batıdan Kuzuviran Deresi göle dökülür.Ovada 9 hm³ yeraltı suyu tespit edilmiştir.Gölde su ürünleri kooperatifi tarafından ticari balık avcılığı yapılmaktadır.

Göl alanı,1954'de sıtmayı ve 1969'da taşkınları önleme amacıyla küçültülmüştür.Bu amaçla açılan kanal göl seviyesi fazla düşünce 1990 yılında kapatılmıştır.

Yeniçağa Gölü'nde 100 kadar kuş türü belirlenmiştir.Turnalar ve şah kartal gölde kuluçkaya yatar.Arı şahini,angut ve balık kartalı göç sırasında göle uğramaktadır.Sazan,kefal,japon sazanı ve mercan balığı gölde avlanan balık türleridir.

Göl çevresi turba oluşumu açısından önemli çayırlıklarla çevrilidir.Koruma kararından sonra zenginleşen çayırlar pek çok hayvan için barınma ve üreme alanıdır.Türkiye'nin en derin kalkerli turbalığı 2 metre ile burada yer alır.1,2 metreden çıkarılan torf,kaçak olarak derinlerden çıkarılınca bataklar oluşmaya başlamıştır. Yeniçağa ekonomisine katkı sağlayan torf artık çıkarılmamaktadır...