1900’lü yıllarda inşa edilmiş olan bu konaklar,Malatya’da, sivil mimarinin en güzel örneklerini sergilerler.Sokağa cepheleri olan bu konaklar,yan yana yapılmış,ikişer katlı beş adet konaktan oluşur.Konakların dış cephelerinde ana yapı malzemesi olarak kerpiç kullanılmıştır.Duvarlarını bağlayan hatılları,döşeme ve iç doğramaları,yüklükleri,kapı ve pencereleri,tavanları ve sekilerinin ahşaptan yapılmış olduğu görülür.Konakların yapımında demir fazla tercih edilmemiştir. Sadece kapı,pencere ve kapıların üstündeki havalandırmalarda parmaklık olarak kullanılmıştır.
Konakların ana girişlerinde bulunan kapıları çift kanatlı yapılmış olup,üstlerinde çoğunlukla oval bir yapıda olan ve rüzgârlık,aydınlık gibi isimlerle adlandırılan pencereler bulunur.Her konakta bulunan ve pencere hizasından sokağa doğru uzatılan çıkıntı şeklindeki cumbaları,kafesli bir yapıya sahiptir.Konaklar haremlik ve selâmlık bölümlerine ayrılırlar. Sokak kapısından girildiğinde,ilk olarak selâmlık adı verilen bölüme girilir.Evin misafir odası olarak kullanılan selâmlık bölümü,evin diğer odalarına göre daha büyüktür.Konakların avlularında bulunan zemin kat,genellikle yassı taşların yan yana koyularak oluşturulduğu taşlıktır.Bu katta bulunan odaların genellikle ambar,tandır ve kiler olarak kullanıldıkları için hava giriş çıkışını kontrol amaçlı olarak,pencereleri küçük yapılmıştır.
Konakların arkasında bulunan bahçelerde meyve ağaçları bulunur.Bu bahçelerde Malatya’nın altını,kayısı ağaçları ilk sırayı tutar.
Evlerin üst katlarında genel olarak yatak odaları bulunur.Çift kanatlı olarak yapılan,ahşap kapaklı dolaplar bu yatak odalarında bulunur.Aynı zamanda bu katta,kış aylarında kullanılan kış damı adı da verilen,dikdörtgen yapıya sahip oturma odası da bulunur.Bu oturma odalarının karşısında, nimseki adı verilen bir bölüm bulunur.Bu bölüm,diğer odaların seviyelerinden daha yüksekte yapılmış olup, sekinin üzeri halı ve minderlerle kaplanmıştır.
Malatya’nın önde gelen aileleri ev sahipliği yapmıştır.Hacı Sait Efendi’nin (Turfanda) yaptırmış olduğu konaklar,yaklaşık yüz yirmi yıllık olup;ilk olarak bir adet cihannümalı ev ve ona bitişik olarak dört adet ev olmak üzere beş adet olarak,bütün olarak inşa edilmiştir.Evlerin sonraki durumuna bakılacak olursa,Hacı Sait Turfanda’nın torunu olan Şerafettin Arpacı’nın söylediklerine göre, evlerden biri “Elmalı Ailesi’ne” satılmış,diğerleri Hacı Sait Turfanda’nın mirasçılarına geçmiştir...